Vanvn- “Những cánh hoa mở đêm” là tên tập thơ mới nhất của tôi! Một tập thơ bé nhỏ, tuyển chọn 90 bài thơ ngắn, thể nghiệm lối viết thơ 1-2-3 mới ra mắt độc giả. Một cái tên bìa sách đầy ẩn dụ, tựa như những cánh hoa vừa mở ra trong đêm. “Những cánh hoa mở đêm” là món quà tinh thần mà tôi khá yêu thích để dành tặng cho người thân, tặng bạn bè yêu quý và mong kịp tặng cho sinh nhật của chính mình vào những ngày cuối xuân (tháng tư dương lịch).
Tôi đã có trên 20 đầu sách, gồm cả văn xuôi và thơ. Nhưng lần nào chờ đợi một cuốn sách mới ra, tôi vẫn hồi hộp y như lần đầu. Không gì tuyệt vời bằng việc chờ đợi một đứa con, lại là một đứa con tinh thần sắp chào đời. Sinh đẻ thì vô kế hoạch mà sao nhà em vẫn thấy thích lắm! Thì đó, không gì vui bằng việc người thơ được cầm trên tay mình một cuốn sách mới ra, và thấy tâm đắc. Đây cũng là một món quà tinh thần mà tôi đang nóng lòng chờ đợi để ghi dấu những kỷ niệm đẹp về sự chiêm nghiệm đời sống qua hình ảnh biểu tượng các loại hoa.
Tôi viết nó ra, trước hết để ghi nhớ kỷ niệm của chính mình, để đánh dấu việc tự trải nghiệm mình khi bước sang một thể thức thơ mới, thơ 1-2-3, và để tặng nó cho chính mình và bạn bè! Tháng tư trong tôi đang mở ra khúc giao mùa lộng lẫy! Hy vọng đây sẽ là một món quà tinh thần xinh xắn mà bạn bè cũng thích. Nó có đẹp hay không, có mang lại nhiều ấn tượng hay không thì tôi cũng chưa dám chắc, nhưng tôi hy vọng, cuốn sách nhỏ này sẽ mang đến cho bạn một chút bất ngờ, một chút lắng đọng, sự chậm rãi, chút dịu dàng, một chút xao xuyến y như đang chờ hoa nở trong đêm.
Thế là đủ! Bạn sẽ tự hỏi thơ 1-2-3 là thể thơ gì thế nhỉ? Tập thơ bé nhỏ của tôi là những trang thơ, những lát cắt mang vẻ đẹp, sự chiêm nghiệm của tác giả trước vũ trụ, thiên nhiên, với muôn thứ hoa lá cỏ cây. Đang là những ngày cuối xuân, ngoài kia, muôn vàn búp non đang nảy lộc đâm chồi ! Cho dù trong bão tố hay bất cứ hoàn cảnh nào thì cỏ cây hoa lá vẫn mạnh mẽ vươn lên và dào dạt sức sống. Có muôn kiếp cỏ hoa xung quanh ta vẫn đang âm thầm nở. Hoa vẫn hồn nhiên nở, hoa nở ngay cả trong bùn lầy và trong bóng đêm, có khi hoa chẳng cần ai nhìn thấy vẻ đẹp ấy. Đôi khi, hoa kia vẫn nở cũng không vì bất cứ lý do nào. “Những cánh hoa mở đêm “ vẫn an nhiên nở để đón chào ngày mới.
Khi bạn vừa mở ra cuốn sách của tôi, cũng là khi chúng ta đang cùng nắm tay nhau và lắng lại để nghe những lời thì thầm của muôn thứ kỳ hoa dị thảo. Hoa cỏ sẽ thì thầm kể cho ta những câu chuyện của đời sống này, thế giới này. Hoa cỏ đang cất tiếng thầm thì bằng những câu thơ 1-2-3 và bằng những bức tranh vẽ phụ bản vẫn còn khá vụng về của tôi- một người yêu hội họa nhưng chưa được học hành.
Hoa cỏ với tôi là một thứ tôn giáo, chúng chứa đựng sức sống bất diệt và mang theo vẻ đẹp của thiên nhiên, vũ trụ, con người. Hoa cỏ trong nhân gian luôn hồn nhiên nở, hồn nhiên tỏa hương, dâng hiến và lặng lẽ lụi tàn, luôn yêu thương và an nhiên như nó vốn thế! Hoa có sinh có diệt và mang theo vẻ đẹp của vô thường!
Với tôi, thể thơ 1-2-3 luôn mang một vẻ đẹp riêng và không bao giờ lẫn với các thể thơ khác. Viết thơ 1-2-3 là một thử nghiệm và trải nghiệm rất thú vị với tôi. Thể thơ 1-2-3 này đã được nhà thơ Phan Hoàng – Ủy viên Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam khởi xướng từ mùa thu năm 2018. Cho đến nay, tôi vẫn viết tiếp và vẫn đọc thơ 1-2-3 như một thói quen thú vị. Tôi vẫn đọc và theo dõi trên trang Văn học Sài Gòn, đã thấy có khá nhiều gương mặt, nhiều cây bút cả chuyên nghiệp và không chuyên đã viết thơ 1-2-3 khá hay.
Viết thơ 1-2-3 theo cách cảm của tôi là không khó, nhưng để có được những bài thơ ngắn, cô đọng, súc tích và ấn tượng cho thật hay thì lại không dễ chút nào. Tôi bắt đầu cầm bút viết thử những chùm thơ ngắn 1-2-3 theo cảm xúc và suy ngẫm của mình trong mấy năm gần đây. Mỗi lần, tôi thường viết liền một chùm từ 5-7 bài về một chủ đề nào đó khi lòng mình rung động trước một loài hoa hay là mình thấy tâm đắc một điều gì đó.
Cũng có khi, chỉ đơn giản là tôi muốn viết và thấy cần phải viết ra, ví như những câu chuyện nóng hổi trong những ngày dài cả nước phải cách ly xã hội trong đại dịch Covid-19. Những bài thơ ngắn 1-2-3 được tôi viết trong đại dịch là những lát cắt nhỏ rất phù hợp. Có lẽ khi dồn lại, tôi cũng có đến mấy chục bài, nhưng tôi quyết định sẽ không đưa những bài thơ ấy vào tập thơ này, mà sẽ để nó ở cuốn sách khác.
Tôi đã gửi nhà thơ Phan Hoàng đọc và được anh luôn đón nhận, cổ vũ, động viên kịp thời khi đã đăng tải nhiều chùm thơ của tôi trên trang Văn học Sài Gòn và Vanvn.vn. Từ những chùm thơ 1-2-3 viết theo những chủ để khác nhau, tôi nhận thấy khá tâm đắc và nhận ra mình đã yêu thích thể thơ này. Thế là, bên cạnh việc tiếp tục hoàn thiện những khúc trường ca dài dằng dặc đang được tôi viết theo kiểu thơ văn xuôi trong những năm qua, tôi đồng thời thử nghiệm viết thơ 1-2-3 với những cảm xúc mới mẻ và sự chiêm nghiệm riêng.
Với tôi, thể thơ này rất phù hợp để bạn bày tỏ một ý niệm, hay chia sẻ một lát cắt cuộc sống, khi bạn kể về một kỷ niệm, hay đơn giản như nói về một loài hoa yêu thích. Hoa là vẻ đẹp của đất trời. Người là hoa của đất! Hoa cũng là hình ảnh của những kiếp đời mong manh, vô thường. Mỗi loài hoa luôn mang theo một vẻ đẹp riêng nhưng cùng chung sống tự do, an nhiên, hài hoà trên mặt đất này, trong vũ trụ này. Cái đẹp ẩn giấu trong hoa chính là sự bình dị và sức mạnh của sự sống bất diệt.
Viết thơ 1-2-3 cũng có khi chỉ là suy ngẫm về một hình ảnh ấn tượng nào đó hay kể lại một câu chuyện nhỏ mà mình tâm đắc. Thơ 1-2-3 sẽ không giới hạn bạn về chủ đề và sự tự do tung tẩy trong câu chữ, nhưng nó đòi hỏi chữ nghĩa càng tinh lọc và đa nghĩa bao nhiêu thì càng hay. Tất nhiên là người viết luôn đứng trước thách thức khi vẫn muốn viết hay mà phải đảm bảo đúng thể thức.
Theo đó, mỗi bài thơ 1-2-3 là một chỉnh thể nghệ thuật gồm 6 câu thơ, được chia ngắt làm 3 đoạn: Đoạn 1 chỉ có 1 câu gồm tối đa 11 chữ hoặc ít hơn, đồng thời cũng là tựa đề bài thơ. Đoạn 2 có 2 câu, với mỗi câu tối đa 12 chữ hoặc ít hơn. Đoạn 3 có 3 câu, với mỗi câu tối đa 13 chữ hoặc ít hơn. Đề tài thơ 1-2-3 hoàn toàn tự do, chủ yếu chuyển từ ngoại cảnh dần vào chiều sâu nội tâm tác giả. Đồng thời, tính độc lập của từng câu thơ trong mối tương quan toàn bài được khuyến khích, chúng tạo thành những câu chứa ý vừa cô đọng khi đứng một mình, lại vừa kết nối chặt chẽ với không gian thẩm mỹ của bài thơ.
Trân trọng cảm ơn nhà thơ Phan Hoàng và bạn thơ luôn đón nhận và cổ vũ thơ 1-2-3 của tôi. Trân trọng cảm ơn Nhà xuất bản Hội Nhà văn và Công ty Thiên Sơn Book và các bạn biên tập viên trẻ trung, năng động, đã giúp tôi sớm có cuốn sách này.
Hà Nội ngày 20.3.2024
Viết trong ngày Thế giới Hạnh Phúc
PHẠM THỊ PHƯƠNG THẢO
