Vanvn- Dù cuộc đời Emily Dickinson (1830-1886) thuộc về thế kỷ XIX, song thơ ca nàng thuộc về thế kỷ XX, “xông hương” cho thời hiện đại. Bởi vì mãi đến năm 1955, thơ nàng mới được ấn hành toàn bộ trên đất Mỹ. Lúc sinh thời, Emily Dickinson chỉ cho phép người ta in 7 bài thơ của mình.
Mọi người gọi nàng là “Ẩn sĩ ở Amherst” vì ngay ở tuổi đôi mươi, nàng đã sống ẩn mình trong ngôi nhà ở làng Amherst, Massachusttes, quê hương của nàng. Nàng đã để lại trong văn chương Mỹ và thế giới một bóng áo trắng huyền thoại. Nhưng Emily Dickinson không tu như một ẩn sĩ hay ngủ trong rừng như nàng công chúa mà nàng dâng trọn cuộc đời cho thơ. Những bài thơ thường hết sức cô đọng, tinh tế và có vẻ trẻ con. Thế nhưng chúng đậm chất, mà các nhà phê bình gọi là “chất Emily”, một tinh chất người ta khó tìm lại lần thứ hai trong “men say” của thơ ca nhân loại.
Những đứa trẻ trong vùng thường đứng dưới cửa sổ nhà nàng, chờ cô gái áo trắng thả xuống những giỏ kẹo, quà đầy ắp. Ngoài chúng ra, ngay cả những người bạn lâu năm cũng hiếm khi được nhìn thấy nàng. Từ khung cửa nhỏ hẹp ấy, cái nhìn của nàng chiếu rọi thế giới thơ ca với ánh sáng diệu kỳ khiến cho con ong, chiếc lá, ngọn núi, giọt sương, mùa màng, cái chết, sự vĩnh cữu như quần tụ trên bệ cửa nhà nàng.
Emily Dickinson “gia đình hóa” vũ trụ khiến cho vạn vật trở nên thân mật và “vĩnh cửu chạy theo chân nàng như con chó cưng Carlo của nàng vậy”.
Dickinson không chú ý đến danh vọng, thích làm một người “Không là ai”. Nàng viết thơ để dành cho riêng mình. Nhưng gần 1.800 bài thơ mà nàng để lại cho thế gian có thể được ví như trận mưa sao kỳ lạ. Khi bạn tắm mình trong ánh sáng của cơn mưa sao ấy, bạn sẽ thấy rằng cô gái áo trắng trong khung cửa sổ nhỏ ở Amherst kia đã mở thêm cho cuộc đời một khung cửa sổ thần tiên. Và:
“Thiên đàng ai không tìm thấy
dưới thế gian này
Sẽ không tìm thấy được ở trên cao …”
PHAN NHẬT CHIÊU giới thiệu và chuyển ngữ
>> Emily Dickinson – Nàng thơ ẩn dật của nền thi ca Mỹ
Không bao giờ ai hiểu
Chúng ta học tất cả
Mọi điều về tình yêu
Những vần và những chữ
Không thiếu một chương nào
Học đến toàn bộ sách
Kết thúc luôn nhiệm màu
Nhưng sao trong ánh mắt
Vẫn dại hơn bao giờ
Nỗi dại khờ huyền bí
Còn hơn cả trẻ thơ
Ai cũng là đứa bé
Cố nói lên những điều
Không bao giờ ai hiểu
Trong cuộc tìm ra nhau
Cái biết kia bát ngát
Sự thật ôi muôn màu!
Ngôi nhà của hoa hồng
Xin anh đừng đến quá gần
Ngôi nhà của đóa hoa hồng
Bạo tàn cơn gió nhẹ
Lũ lụt giọt sương con
Xô tường nhà nghiêng ngả
Xin anh đừng đến quá gần
Cánh bướm xin đừng buộc lại
Mê cuồng xin chớ leo song
Và trong nỗi mong manh ấy
Là nơi vui mãi đọng nguồn
Tôi sẽ mang đến đấy
Khi đến với người, tôi sẽ
Không mang theo bản thân mình
Nhỏ nhoi gánh hàng ấy
Mang đến cũng bằng không
Tôi sẽ mang đến đấy
Diệu kỳ một trái tim
Mà tôi không đủ sức
Mang chứa ở trong mình.
Trong tôi từng ấp ủ
Trái tim ấy mênh mông
Và tim tôi từ đó
Cũng lớn lên không ngừng
Tim tôi càng lớn rộng
Người trở nên lạ lùng
Trái tim này bát ngát
Người làm sao bao dung?
Giọt sương
Một giọt sương
Tự mình đầy đủ
Và cho chiếc lá vui lòng
Tự nhủ thầm:
“Định mệnh quá mênh mông
Cuộc đời sao phù ảo!”
Mặt trời đi tìm công việc
Và ngày đi tìm trò chơi
Gương mặt sương đâu rồi
Ai thấy còn trên lá?
Có phải do ngày chiếm mất
Hay do mặt trời mà tan
Thoáng chốc đi vào biển cả
Vô cùng không biết, mang mang.
EMILY DICKINSON
