Vanvn- Nhà xuất bản Fitzcarraldo Editions chưa tròn 10 năm tuổi, có sáu nhân viên toàn thời gian. Nhưng từ khi thành lập, họ đã làm việc cùng ba tác giả sau này đoạt giải Nobel.
Khi Jacques Testard, hiện 37 tuổi, thành lập nhà xuất bản của riêng mình vào năm 2014, anh muốn nhà xuất bản của mình có một chút điên rồ và khác biệt. Tám năm sau, Fitzcarraldo Editions đã nổi tiếng và đạt được thành công vượt xa hơn ý tưởng ban đầu. Fitzcarraldo Editions đang là một trong những nhà xuất bản được nhắc đến nhiều nhất ở Anh và trở thành nhà xuất bản tiếng Anh được những người đoạt giải Nobel lựa chọn.
Nhà văn Pháp Annie Ernaux được trao giải Nobel văn học 2022 vào tuần trước, bà trở thành tác giả thứ ba của Fitzcarraldo đạt được vinh dự này kể từ khi nhà xuất bản được thành lập. Bà đã tiếp nối tên tuổi của nhà văn Olga Tokarczuk, người Ba Lan, vào năm 2019 và Svetlana Alexievich, một nhà báo kiêm nhà văn người Belarus, đoạt giải năm 2015.
Và Fitzcarraldo không chỉ tạo nên tiếng vang với giải Nobel Văn học. Kể từ năm 2017, hàng chục cuốn sách của nhà xuất bản này, trong đó có cuốn Hurrican Season của Fernanda Melchor và In Memory of Memory của Maria Stepanova, đã được đề cử cho giải thưởng Booker, một trong những giải thưởng cao quý dành cho các tác phẩm dịch. Vào năm 2018, cuốn Flights của Tokarczuk cũng đã giành được giải thưởng này.
Hành trình riêng của Testard mang lại “khẩu vị” đặc biệt
Chia sẻ về sự thành công với giải Nobel, Testard nói rằng: “Chúng tôi không có chiến lược gì để tranh giải hay giành chiến thắng” và chỉ đơn giản là “khẩu vị” sách của anh phù hợp với “những chuyên gia Thụy Điển lớn tuổi”, những người quyết định giải Nobel mỗi năm.
Tuy nhiên, giới văn học Anh nói rằng thành công của Fitzcarraldo không thể chỉ giải thích bằng may mắn. Paul Keegan, một cựu biên tập viên tại nhà xuất bản Penguin Classics, người đã giao cho Testard công việc đầu tiên trong ngành xuất bản vào năm 2012, nói rằng hầu như toàn ngành xuất bản Anh đều bất ngờ trước thành công của Fitzcarraldo.
Gaby Wood, giám đốc của Quỹ trao giải Booker (Booker Prize Foundation), cũng cho biết bà hiểu nhiều nhà xuất bản đang cảm thấy “ghen tị” với Fitzcarraldo. “Testard đang trở nên nổi bật trong một ngành công nghiệp xuất bản có thái độ ‘hơi coi thường’ các tác phẩm không viết bằng tiếng Anh”, bà nói thêm. Năm 2018, chỉ khoảng 6% tiểu thuyết xuất bản ở Anh và Ireland được dịch từ một ngôn ngữ khác.
Và theo Keegan, khả năng đọc hiểu tiểu thuyết bằng tiếng Pháp, tiếng Tây Ban Nha và tiếng Anh của Testard có thể giúp anh phát hiện ra những tác giả và tác phẩm bị các biên tập viên tiếng Anh bỏ lỡ.
Testard, người sinh ra ở Pháp nhưng học tập ở Anh và Ireland, nói rằng anh đã đi một con đường vòng để tới được với thế giới xuất bản.
Khi còn là sinh viên tại Đại học Oxford, anh đã theo đuổi việc học lấy bằng tiến sĩ lịch sử cho đến khi anh tham gia một cuộc hội thảo. Lúc đó, anh nhận ra rằng mình cần phải thay đổi con đường.
Tiếp đó, anh làm việc tại The Sunday Times of London trong vài tháng, sau đó đi thực tập tại các nhà xuất bản ở Pháp, Anh và Mỹ. Và khi ở New York vào khoảng năm 2010, Testard đã bị ấn tượng bởi số lượng tạp chí văn học sôi động đang được xuất bản ở Mỹ. Cùng người bạn Ben Eastham, anh quyết định ra mắt tạp chí của riêng mình ở Anh.
Được gọi là The White Review, tạp chí này nổi tiếng khi giới thiệu tác phẩm của nhiều tác giả văn học sau này trở thành nhà văn nặng ký, bao gồm Sally Rooney và Joshua Cohen, hai tác giả người Mỹ đã giành giải Pulitzer cho thể loại tiểu thuyết.
Tuy nhiên, Testard có tham vọng lớn hơn. Anh ra mắt Fitzcarraldo Editions vào tháng 2 năm 2014, sau khi vay đủ tiền từ một thành viên trong gia đình để bảo đảm trả tiền thuê nhà trong hai năm và xuất bản được ít nhất 10 cuốn sách. Ngay từ đầu, anh đã xác định rằng hơn phân nửa danh mục của Fitzcarraldo Editions sẽ là sách dịch và tất cả đầu sách sẽ “có nét hiện đại hơn nền văn học hiện tại”, đồng thời xóa mờ ranh giới hình thức và thể loại.
Lợi thế từ điểm yếu của ngành xuất bản tiếng Anh
Chiến lược này của Testard trên thực tế không mới. Anh chia sẻ rằng đã nhận được lời khuyên từ các biên tập viên tại nhiều nhà xuất bản trên khắp châu Âu và ở Mỹ, cũng như từ các dịch giả và tác giả anh tin tưởng. Tuy nhiên, Testard có lợi thế từ quan niệm truyền thống của hầu hết nhà xuất bản Anh và Mỹ rằng tiếp cận tiểu thuyết nước ngoài quá đắt hoặc quá khó.
Vào năm 2014, tại Hội chợ sách Frankfurt, Testard chia sẻ rằng đã hỏi mua bản quyền tiếng Anh đối với cuốn một sách của Alexievich và rất ngạc nhiên khi biết rằng không ai hỏi mua nó. Trong khi đó, cuốn sách này đã bán được hàng trăm nghìn bản ở Pháp.
Người đại diện của Alexievich ban đầu từ chối bán bản quyền cho Testard vì Fitzcarraldo mới chỉ xuất bản được hai cuốn sách vào thời điểm đó nhưng sau đó ý định đã được thay đổi.
Trong một ví dụ khác, Jennifer Croft, một trong những dịch giả của Tokarczuk, nói rằng bà đã gửi cho Testard một đoạn trích trong cuốn Flights – gồm một loạt bài viết suy ngẫm về du lịch, với hy vọng ban đầu là có thể đăng nó trên The White Review.
Nhưng sau đó tác phẩm này đã được Fitzcarraldo xuất bản, cùng nhiều cuốn khác của Tokarczuk – sau khi chúng đã bị khoảng 15 nhà xuất bản Mỹ từ chối, Croft chia sẻ.
Tất cả tác phẩm được Fitzcarraldo xuất bản đều có cùng một kiểu trang bìa đơn giản, tên tác phẩm và tên tác giả được in màu trắng trên nền xanh lam còn các tác phẩm phi hư cấu thì được in bìa màu trắng làm nền cho chữ màu xanh lam.
Testard nói rằng thiết kế của họ bị ảnh hưởng bởi phong cách của các nhà xuất bản châu Âu như Nhà xuất bản Gallimard ở Pháp khi sử dụng vẻ ngoài tối giản để mang lại nét đặc trưng cho nhà xuất bản
Vào năm 2020, The Face, một tạp chí phong cách của Anh, đã gọi các ấn bản của Fitzcarraldo là “những cuốn sách đẹp nhất trên giá” và thông tin thêm rằng những cuốn sách này đang được chọn để độc giả thể hiện sự tinh tế với văn học khi đi lại trên phương tiện công cộng hay tạo dáng trên Instagram.
Testard nói rằng mỗi lần một tác giả được giải Nobel thì đều tạo nên một bước nhảy vọt về doanh thu. Sau khi Alexievich đoạt giải Nobel 2015, Testard đã bán bản quyền xuất bản tại Mỹ tác phẩm của Alexievich cho nhà xuất bản lớn Random House với số tiền là sáu con số và từ đó cho phép anh thuê thêm nhân viên đầu tiên.
Một ngày sau khi bà Ernaux giành được giải thưởng Nobel, Testard nói anh đã quyết định tái bản 65.000 tác phẩm đoạt giải của bà để theo kịp nhu cầu thị trường. Đây là một con số khổng lồ đối với Fitzcarraldo khi doanh số cả năm 2021 của họ với tất cả đầu sách cũng chỉ vào khoảng 135.000 cuốn.
Fitzcarraldo hiện có sáu nhân viên toàn thời gian và dự kiến xuất bản 24 cuốn sách vào năm tới, trong đó có Porn: An Oral History của nhà văn người Anh Polly Barton, The Long Form – một cuốn tiểu thuyết đầu tay về tình mẫu tử của dịch giả Kate Briggs và Owlish – một câu chuyện cổ tích nhiều bước ngoặt tác giả Hong Kong (Trung Quốc) Dorothy Tse.
Bên cạnh các tác phẩm trên, nhiều đầu sách được lên kế hoạch là các cuốn sách mới của tác giả mà Fitzcarraldo từng làm việc. Hiện có tám đầu sách của Ernaux đang nằm trong danh mục xuất bản của họ. Testard nói rằng việc tiếp tục làm việc cùng các tác giả bất kể họ ra mắt tác phẩm gì là một cách khác để khiến anh trở nên nổi bật. Đây là một cách tiếp cận khác biệt khi các nhà xuất bản Anh thường chỉ tập trung vào tác phẩm và tác giả thành công.
MINH HOA/ ZING
