Vanvn- Nếu trong âm nhạc có mĩ từ “Người đàn bà hát” thì tôi muốn gọi Đặng Tường Vy là “Người đàn bà thơ”. Danh xưng ấy tôi mong tặng cho chị không chỉ vì người con gái xa xứ này viết nhiều trong một hoàn cảnh đặc biệt mà còn vì chị viết hay, với cái duyên riêng không thể bị trộn lẫn với bất cứ nhà thơ nữ nào khác.
Đọc thơ của Đặng Tường Vy, tôi hay bâng khuâng nhớ câu Kiều “Canh khuya thân gái dặm trường” mà lại là thân gái nơi đất khách quê người mù trời tuyết trắng. Nỗi niềm tha hương – hoài niệm da diết, sâu thẳm xuất hiện trong hoàn cảnh ấy càng ngậm ngùi đau sâu, buồn lâu hơn, đúng như nhà thơ từng viết:
Gió luồn cong cớn hạt mưa
Xuân này con bước chân thưa về nguồn
Mây run rẩy lật từng chương
Cánh mai năm cũ gói thương làm quà
Rơm vàng buộc nhớ gần xa
Má ngồi chái bếp tóc hoa đượm buồn
Quê nhà sợi nhớ vàng thương
Đứa con gái nhỏ lạc đường… Má ơi!
(Mùa xuân nhớ má)
Thơ Đặng Tường Vy khiến chúng ra xúc động bởi chân thật đến tận cùng. Thơ giản dị mà lay động trái tim người đọc. Say mê đọc “Đàn bà xếp chữ” của chị, tôi bâng khuâng trước hai nguồn cảm hứng lớn, như hai dòng sông quấn quýt chảy trong câu chữ mềm mại, mộc mạc mà tài hoa.
1) Cảm hứng nhớ thương nguồn cội quê hương gia đình gắn kết với cảm hứng cảm thương thân phận bơ vơ của người xa xứ.
Vì những lí do khách quan, Đặng Tường Vy phải rời xa quê hương đất nước đến với châu Âu. Nguồn mạch tha hương – hoài niệm vốn chảy âm thầm trong thơ Việt Nam từ trung đại đến hiện đại, giờ được bồi đắp thêm phù sa từ sáng tác của bao người con đất Việt ở Hải ngoại, trong đó có Đặng Tường Vy. Chỉ khi biệt ly mới nhớ thương quặn lòng quê hương xứ sở, gia đình, những kỉ niệm ùa về nhiều khi như gai nhọn, làm đau buốt trái tim xa xứ đang bơ vơ:
Gói ngày nung nhớ đỏ than
Chín cây nguồn cội cháy ran phận người
Mây ngoan mặc gió vẽ vời
Động con sóng nhớ, đậy lời chứa chan (…)
… Tiếng gà cách mấy sân ga
Say hồn lữ khách, xưa qua mấy mùa
Ai ru buồn rụng đong đưa
Vàng anh kí ức, nhặt thưa bóng mình…
(Lưới thương khoang đầy)
Đặng Tường Vy có nhiều bài lục bát hay và bài thơ kể trên là một ví dụ. Sự kiệm lời, dồn nén thông tin tối đa đã tạo ra tính hàm xúc và ám gợi vô cùng. Gói ngày nung nhớ đỏ than/ Chín cây nguồn cội cháy ran phận người. Giấc mơ trở thành một lò than hồng bỏng rát, được gói trọn vẹn một ngày. Trong giấc mơ ngày khác thường ấy (vì các nhà thơ khác thường miêu tả mơ đêm), nỗi nhớ cố hương như đồ gốm được “nung” trong đỏ than hồng yêu thương, vì có yêu thương nhiều thì mới nhớ đến như thế. Mà “đỏ than” ấy có được là nhờ “chín cây nguồn cội”. Dù hiểu từ “chín” ở đây là động từ hay là số từ “9 chữ cù lao” thì vẫn có một thi ảnh đa nghĩa, là nguồn gốc để có than hồng “yêu thương”, nung nỗi nhớ quê nhà nóng bỏng. Trường liên tưởng được mở rộng hơn khi xuất hiện thi ảnh kế tiếp “cháy ran phận người”, ngọn lửa vô hình thiêu đốt, nung nỗi nhớ để rồi phận người xa xứ đang thương nhớ quê hương cũng “cháy ran”. Đây là một từ ghép mới của riêng Đặng Tường Vy, không phải cháy đỏ, cháy lụi, cháy rực mà là “cháy ran” – ngọn lửa cháy kèm theo tiếng kêu và sự rạn vỡ. Vậy “phận người” trong thiêu đốt ấy có đau đớn kêu thầm?
Hàng loạt bài thơ khác viết theo cảm hứng chủ đạo trên cũng mang vẻ đẹp, nỗi buồn đau tương tự như thế: – Lụa là em; Tết đã về rồi; Mùa xuân nhớ má; Phố buồn ngưng thở; Bật khuy nỗi buồn; Ngày xưa còn đó huy hoàng…
2) Cảm hứng chiêm nghiệm về tình yêu và hạnh phúc lứa đôi.
Có khá nhiều bài thơ được sáng tác theo cảm hứng chủ đạo này: – Quá giang nỗi buồn; Ly nước tình yêu; Gọi tên nỗi nhớ; Ngụm thương đau; Bán thêm mùa nhớ; Em ngoan nửa mùa. v.v.. Chỉ chọn một bài thơ bất kì trong đó, chúng ta ngạc nhiên rồi xúc động trước cá tính sáng tạo độc đáo của Đặng Tường Vy: Viết về một chủ đề quen thuộc mà vẫn có cái mới thật đẹp và có sức lay động mạnh mẽ:
Đêm đêm mang chữ ra phơi
Giấc buồn không ngủ à ơi giấc buồn
Đàn bà dặm mỏi mười phương
Tàn thu gió lạnh hứng sương làm quà
Thầm thương con chữ vỡ òa
Đàn bà khát chữ khói lòa xòa buông
Nhạt môi bởi mảnh tình suông
Nhạt lòng bởi khúc nghê thường mờ phiên
Lá sương tan hợp bởi duyên
Em anh tan hợp bởi tiền định chăng
Úa chiều buồn xuýt xoa giăng
Bèo trôi con nước anh đằng đẵng xa…
(Đàn bà xếp chữ)
Có hai cảm hứng chủ đạo lúc song hành lúc gắn kết trong sáng tác của Đặng Tường Vy. Nỗi niềm người xa xứ với bao thương nhớ, cô đơn cùng khát vọng về tình yêu và hạnh phúc đời thường đã tạo nên vẻ đẹp riêng, thấm đẫm giá trị nhân văn trong thơ chị. Điều làm chúng tôi ngạc nhiên là khi buồn đau, cô độc nhất, thơ chị vẫn không bị lụy. Vì sao thơ Đặng Tường Vy vẫn ngời sáng ánh lửa lạc quan trong một hoàn cảnh nhiều khi có tính bi kịch? Thì ra niềm tin vào giáo lý nhà Phật đã mang lại cho chị tâm thiền, thái độ sống lạc quan, tư thế cứng cỏi, để rồi những bi kịch lạc quan nâng thơ Đặng Tường Vy lên 1 tầm cao của sự “Đốn ngộ” mà thanh thản, biết níu giữ và biết buông bỏ mà đi tiếp hành trình số phận của mình.
Co ro trong lồng cũi
Hỏi trời cao đất dày
Lá số nào run rủi
Buồn đi gió về mây
Em bật khuy phóng thích
Tam không đã thuộc làu
Nỗi buồn cười khiêu khích
Rễ sậy đời bén nhau
(Bật khuy nỗi buồn)
Hay là:
Tánh an nắng rạng khắp cung đường
Đất chuyển bờ mê rời sắc tướng
Trời di bến giác ngộ vô thường
Chung lời kinh kệ lòng hồi hướng
Một ý pháp nhuần giải nghiệp vương…
(Nẻo giác)
Còn bao điều muốn nói về thơ Đặng Tường Vy – một hồn thơ trẻ trung, tài hoa, giàu nữ tính, có những câu thơ xuất thần, nhưng có lẽ cũng mong nữ sĩ lưu tâm đến một vài điều chưa thật sự như ý, đó là đôi khi chị còn dễ dãi trong sử dụng từ ngữ, có một số thi ảnh lặp lại nhiều thành sáo mòn. Nhưng biết làm sao khi nhà thơ lấy sáng tác như cứu cánh của cuộc đời mình trong một hoàn cảnh đặc biệt cô đơn, thơ là gậy chống, là cơm ăn nước uống, là tri âm cùng ôm gối khóc thầm đêm đêm. Cách viết nghiêng nhiều về bản năng nghệ sĩ luôn có hai mặt lợi và hại của nó. Đường thơ của Đặng Tường Vy còn dài bởi nội lực mạnh, trái tim nhạy cảm tột cùng, tài năng nghệ thuật đang như lò than hồng rực chờ gió đến để bật lên thành ngọn lửa.
Tôi hi vọng và tin tưởng vào những thành công sẽ tới trong chặng đường tiếp theo của thơ chị. Xin trân trọng giới thiệu tập thơ Đàn bà xếp chữ tới bạn đọc gần xa.
NGUYỄN ĐỨC HẠNH
