(Kính gửi các Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam)
Kính thưa các chị, các anh!
Cho đến khi mang cảm giác những ngọn gió xuân đâu đấy đã lùa về thành phố, dù biết trước tôi vẫn giật mình thấy thời gian đi nhanh quá. Mới đấy mà đã một năm trôi qua. Và phần sống trong mỗi người chúng ta lại giảm đi một chút. Nhưng ký ức của chúng ta lại đầy thêm một chút cho dù ký ức đó vui nhiều hơn hay buồn nhiều hơn. Và lúc này, trong mưa lạnh của một ngày cuối năm, tại một thị xã nhỏ bé mang tên Hà Đông, tôi ngồi viết đôi dòng gửi cho các chị, các anh, những người đang sống, đang viết, đang suy ngẫm về một năm cũ sắp đi qua và đang náo nức đón một mùa xuân mới trong cuộc đời mình.
Như mọi năm, Hội Nhà văn sẽ làm lễ trao giải thưởng và kết nạp hội viên mới tại Bảo tàng Văn học Việt Nam và mời các hội viên ở Hà Nội và những khu vực lân cận tham dự sự kiện này ăn bữa cơm tất niên truyền thống. Nhưng Covid-19 đã cản trở chúng ta. Từ phiên họp đầu nhiệm kỳ, một trong những việc quan trọng của Ban Chấp hành là đi tới từng khu vực gặp gỡ hội viên để cám ơn các chị, các anh một lần nữa đã tín nhiệm và trao trọng trách cho chúng tôi tại Đại hội đại biểu Hội Nhà văn Việt nam nhiệm kỳ X, để báo cáo với hội viên lộ trình của cả nhiệm kỳ, để lắng nghe ý kiến của hội viên. Nhưng kế hoạch ấy đã bị phá sản cũng bởi chính Covid-19.
Ngay từ đầu nhiệm kỳ, tôi đã lập ra hộp thư riêng của mình và thông báo trên Báo Văn Nghệ cũng như trên vanvn.vn. Tôi lập ra hộp thư bởi nghĩ rằng cho dù không có đại dịch Covid-19 thì sự gặp gỡ giữa Ban Chấp hành và hội viên cũng quá ít ỏi bởi khoảng cách địa lý. Nhưng Ban Chấp hành và cá nhân tôi muốn được lắng nghe tiếng nói của các chị, các anh mà không phải chờ đến một cuộc gặp mặt cụ thể. Tôi đã nhận được khá nhiều thư của các nhà văn hội viên, người chia sẻ, động viên, người nhắc nhở, góp ý, người khiển trách, phê phán, người ân cần, người nổi giận, người hoài nghi, người tin tưởng, đợi chờ những hoạt động của Ban Chấp hành. Tôi đã lắng nghe từng người và đã trả lời thư của từng người một cách trung thực và cầu thị nhất. Nhưng điều quan trọng hơn là tôi đã suy nghĩ rất nhiều về những gì mà các hội viên viết cho Ban Chấp hành và cho cá nhân tôi.
Covid-19 làm cho mọi lĩnh vực hoạt động của cả nước gặp quá nhiều khó khăn. Báo Văn Nghệ, Tạp chí Nhà văn & Cuộc Sống, Nhà xuất bản Hội Nhà văn là những đơn vị không có ngân sách của Nhà nước càng gặp khó khăn và thách thức cũng như các đơn vị cấp 2 khác của Hội. Nhưng Ban Chấp hành vẫn thực thi Nghị quyết Đại hội Hội Nhà văn Việt Nam lần thứ X một cách nghiêm túc và trách nhiệm. Ngoài việc vẫn duy trì các hoạt động như mọi nhiệm kỳ trước như xét kết nạp, xét giải thưởng,… năm 2021, Hội Nhà văn Việt Nam còn phát động Cuộc vận động Sáng tác văn học về đề tài thiếu nhi. Hội Nhà văn vinh dự được đón tiếp Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đến dự và phát động, đồng thời trao Giải thưởng Tác giả trẻ lần thứ nhất. Cùng với Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc là các đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng, Bộ trưởng Bộ GDĐT Nguyễ Kim Sơn. Trước đó, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chủ trì hội nghị với đại diện Liên hiệp các Hội VHNT Việt Nam và Hội Nhà văn Việt Nam về trách nhiệm của văn nghệ sỹ trước đất nước trong một thời đại mới và vạch lộ trình cho văn học nghệ thuật trong thời gian tới cũng như các chính sách trợ giúp văn nghệ sỹ để có những tác phẩm xứng đáng hơn nữa với bạn đọc.
Cùng với cuộc vận động văn học cho thiếu nhi, Ban Chấp hành Hội Nhà văn bắt đầu triển khai chiến lược sách cho trẻ em miền núi và vùng sâu vùng xa. Dự kiến hàng năm sẽ in hàng chục ngàn bản sách văn học thiếu nhi Việt Nam tiêu biểu và mang đến tận tay cho trẻ em ở những vùng miền còn vô vàn khó khăn đó. Ban Chấp hành mong muốn nhà văn sẽ đi đầu trong việc mang sách cho trẻ em và xây dựng văn hóa đọc cho trẻ em. Đó là một việc làm vô cùng quan trọng bởi như Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc phát biểu trong cuộc gặp gỡ với các nhà văn tại trụ sở Hội Nhà văn ngày 09 tháng 01 năm 2022: ‘“Những gì chứa đựng trong tâm hồn của trẻ em Việt Nam hôm nay chính là một bản thiết kế quan trọng chân dung những công dân Việt Nam trong tương lai’’.
Kính thưa các chị, các anh!
Giải thưởng Tác giả trẻ lần thứ nhất của Hội Nhà văn Việt Nam đã để lại những ấn tượng tốt đẹp. Chúng ta đã nhìn thấy một phần tài năng và lương tâm của nhà văn đối với nền văn hóa của dân tộc, đối với số phận con người và đặt ra câu hỏi về lẽ sống. Những điều ấy cho chúng ta lòng tin về thế hệ nhà văn trẻ cho dù họ viết bằng cách nào. Sự khác biệt trong thi pháp của họ với chúng ta chính là sự may mắn. Bởi nếu họ chỉ là những kẻ ‘’lẽo đẽo’’ đi sau chúng ta thì nền văn học chúng ta không bao giờ có được những giá trị mới mà bản chất của nghệ thuật là không ngừng mang đến những vẻ đẹp mới. Đối với các nhà văn trẻ, giải thưởng cũng chỉ là một trong những khởi đầu. Ngày mai của những người viết trẻ phụ thuộc vào sự lao động không ngưng nghỉ và sự trung thực trong đời sống của chính họ. Hãy tin tưởng họ và hãy động viên họ. Đấy cũng chính là niềm vui và sự mong muốn của chúng ta.
Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam năm 2021 và danh sách hội viên mới cũng để lại dư luận tốt. Đây là những công việc vô cùng khó khăn bởi nhiều áp lực. Nhưng các Hội đồng chuyên môn và Ban Nhà văn trẻ đã giúp việc cho Ban Chấp hành một cách nghiêm túc nhất. Sự chọn lựa của các Hội đồng và Ban công tác đã đóng góp rất quan trọng cho chất lượng và giải thưởng năm 2021 của Hội Nhà văn. Ban Chấp hành một lần nữa xin cám ơn các Hội đồng và Ban Nhà văn trẻ.
Đặc biệt, Ban Chấp hành xin cám ơn Ban Nhà văn nữ đã làm hiển lộ vẻ đẹp của lòng nhân ái. Khi Thành phố Hồ Chí Minh đang đứng trước thách thức nguy hiểm của đại dịch Covid-19 thì có những nhà văn nữ đã dấn thân vào công việc thiện nguyện mà không quản sự hiểm nguy đối với tính mệnh của mình. Họ mang từng mớ rau, cân gạo… đến cho những gia đình đang gặp khó khăn trong đại dịch, động viên các y bác sỹ trên tuyến đầu chống dịch. Tặng thưởng mang tên Nhà văn nữ ấn tượng năm 2021 của Ban Nhà văn nữ đã được trao cho những nhà văn ấy. Họ là những con người đã viết lên những trang sách đẹp thấm đẫm lòng nhân ái và họ cũng đã viết lên những trang đời đẹp đẽ. Họ đã làm bao người xúc động bởi những hành động của mình. Tôi cảm thấy họ chính là những ngọn lửa ấm trong những ngày đông giá lạnh của mùa đông phía Bắc.
Cũng trong đại dịch, Ban Chấp hành Hội Nhà văn Việt Nam đã kêu gọi tấm lòng của các nhà văn và bạn đọc ủng hộ những nhà văn vùng dịch đau ốm đang gặp khó khăn. Gần 200 triệu đồng đã được gửi tới các nhà văn đau ốm gặp khó khăn. Xin cám ơn các nhà văn và bạn đọc đã dành những đồng tiền lao động chân chính của mình để chia sẻ với đồng nghiệp, với nhà văn của mình. Đấy chính là điều đẹp đẽ và thiêng liêng của đời sống. Những hành động nhân ái lúc này đẹp hơn ngàn trang sách. Và những trang sách được viết ra cũng chỉ nhằm một mục đích là làm cho con người yêu thương nhau hơn.
Năm 2022, Hội Nhà văn Việt Nam đã sửa sang văn phòng Hội bằng nguồn tài chính vô cùng ít ỏi. Nhưng trụ sợ Hội đã khang trang hơn và ấm áp hơn. Ban Chấp hành rất cám ơn sự nỗ lực của văn phòng Hội. Cũng trong năm 2022, Ban Chấp hành sẽ khởi công tạo dựng ngôi nhà 65 Nguyễn Du thành một không gian sang trọng và ấm áp. Có thể nói, ngôi nhà 65 Nguyễn Du chính là trụ sở đầu tiên của Hội Nhà văn Việt Nam, nơi nhiều thế hệ nhà văn và nhiều nhà văn danh tiếng đã từng làm việc ở đó. Ban Chấp hành khóa X muốn giữ ngôi nhà này như một chứng nhân của nền văn học Việt Nam, như một vương quốc của những ký ức đẹp về các thế hệ nhà văn Việt Nam. Nơi mà ai bước vào cũng thấy được tinh thần của nền văn chương Việt Nam tràn ngập. Nơi mà mỗi nhà văn hội viên sẽ đặt vào đó những tác phẩm xuất sắc nhất của mình với những lưu bút về những suy nghĩ của họ đối với văn chương và cuộc đời. Nơi mà các nhà văn gặp nhau cùng bạn đọc trong vẻ đẹp của văn chương và lẽ làm người.
Và lúc này, trong những ngày cuối năm, Ban Chấp hành Hội Nhà văn xin cúi đầu tưởng nhớ 30 nhà văn đã ra đi trong năm 2021. Có người ra đi bởi tuổi tác, bởi bệnh tật, có người ra đi bởi Covid-19. Cho dù họ ra đi bằng lý do gì thì cũng để lại một khoảng trống không gì bù đắp nổi trong đời sống văn học nước nhà và một niềm thương tiếc vô hạn. Khi viết những dòng này, tôi lại thấy họ hiện về với gương mặt và nụ cười vừa chia sẻ, vừa cảm thông, vừa ân tình và vừa nghiêm khắc. Tôi nghe thấy giọng nói của họ nói với chúng ta phải sống phải viết như thế nào để không xấu hổ với danh vị nhà văn của mình.
Cuộc đời của mỗi con người dù dài ngắn khác nhau trên thế gian này thì cũng chỉ là một khoảnh khắc vô cùng ngắn ngủi so với sự vô tận của thời gian. Nếu con người không yêu thương nhau, không lắng nghe nhau, không vì những điều tốt đẹp chung thì cuộc đời ấy sẽ trở nên vô nghĩa và vô định. Lòng bác ái mà mỗi nhà văn đã lên tiếng kêu gọi trong từng trang viết của mình phải được đời sống hóa. Hãy bước đến bên nhau, hãy nhìn vào mắt nhau với những lời chân thành và thẳng thắn, hãy để cho vẻ đẹp và tư tưởng của văn chương bay qua những ích kỷ và thù hận. Mỗi người có những cuộc đời khác nhau, những trang viết khác nhau nhưng cùng chung sự kết thúc cuối cùng của phận người. Nếu một ngày ta rời bỏ thế gian này ra đi, thì hãy để lại những ký ức đẹp đẽ và ấm áp với một niềm thanh thản rằng: ta là một sinh linh nhỏ bé trong vũ trụ này nhưng tấm lòng ta rộng lớn vô tận. Chỉ như vậy, cuộc đời của chúng ta và văn chương của chúng ta mới có ý nghĩa thực sự. Và chỉ như thế, bạn đọc mới đợi chờ chúng ta và dành sự tôn trọng cho chúng ta.
Một năm đã trôi qua cảm giác như là một hơi thở. Có biết bao việc Ban Chấp hành và cá nhân tôi muốn làm mà không làm được và cũng có những việc làm chưa tốt, cần phải lắng nghe hơn nữa và nỗ lực hơn nữa, âu đó cũng là chuyện thường tình. Biết lắng nghe, biết sửa chữa và tin vào những điều tốt đẹp của con người là đức hạnh của chúng ta.
Xin thay mặt Ban Chấp hành, kính chúc các nhà văn hội viên cùng gia đình một năm mới nhiều niềm vui và cảm hứng sáng tạo. Xin biết ơn những gì mà các nhà văn hội viên đã làm cho Hội, cho con người trong một năm qua và đang hướng lòng mình tới những điều tốt đẹp và nhân ái trong năm mới.
Kính thư
NGUYỄN QUANG THIỀU
Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam
